موفقیت تحصیلی: پارت اول

بوی ماه مهر برای ما تداعی‌کننده مدرسه و دانشگاه و آغاز سال تحصیلیه. بعضی از ما این آغاز رو فرصتی می‌بینیم برای اینکه بخوایم تو این زمینه موفقیت کسب کنیم و نمرات و ترازمون رو بهبود بدیم. همچنین تو سال کنکور، اینکه قدم‌هامون رو هوشمندانه برداریم و بتونیم از رقبامون جلو بیفتیم یه اصل مهمه و این مسئله ثابت شده که ساعت مطالعه بالا لزوماً به معنای موفقیت تو کنکور و سال تحصیلی نیست. به عبارتی work smarter, not harder!

تو این مقاله سعی می‌کنیم یه سری از باورهای موجود رو بررسی کنیم و نقش یه سری مسائل مثل انگیزه، نگرش به آینده، ساعت مطالعه، متدهای یادگیری و عملکرد ما سر کلاس رو بر موفقیت تو این مسیر روشن کنیم.

🔸علاقه و انگیزه

تلاش برای یه هدف و ساختن آینده شغلی جزو اون دسته مسائلی هستن که علاقه و استعداد ما نقش مهمی تو انتخابشون ایفا می‌کنه. بنابراین لازمه که یه کم دقیق‌تر وارد بحث انگیزه و علاقه بشیم.

کیس: یه نوجوان 17 ساله که وارد 18 سالگی می‌شه و قراره برای زندگی و آینده خودش تصمیم بگیره.

مهم‌ترین درگیری این نوجوان: من چی دوست دارم؟!

این سوالیه که احتمالاً ذهن خیلی از شماها رو درگیر کرده و همین که احساس می‌کنین مسیری که دارین طی می‌کنین شاید مال شما نباشه و شک و شبهه دارین، شما رو دچار دلسردی و بی‌انگیزگی می‌کنه. اما به واقع آیا انگیزه و علاقه چیز کشف‌شدنیه؟ آیا شما باید انقدر بررسی و تحلیل کنین تا ببینین قلابتون کجا گیر می‌کنه و همون‌جا رو برای آینده خودتون انتخاب کنین؟ آیا تصادفی کار کردن و از شاخه‌ای به شاخه دیگه پریدن قراره علاقه واقعی شما رو بهتون نشون بده؟

ما وقتی با یه مهارت تازه مثل یه شغل، یه ورزش یا … آشنا می‌شیم، با ورود سطحی به اون کار و یه بررسی اجمالی نمی‌تونیم تشخیص بدیم که واقعاً علاقه داریم یا نه. چون علاقه و انگیزه چیزی نیست که کشف بشه، بلکه چیزیه که باید ساخته بشه! به عبارتی ورود سطحی به یه کار شما رو به جوابتون نمی‌رسونه، بلکه مقوله‌ای به اسم Engagement یا درگیر شدن با اون کاره که می‌تونه به شما جواب بده.

منظور از Engagement، گذاشتن انرژی و وقت لازم برای اون کاره. اینکه مدتی تو اون کار عمیق بشین و تمام‌تون رو برای ارائه بهترین عملکردتون تو اون کار بذارین. تو این صورت علاقه و انگیزه به اون ساخته می‌شه. تو این روش، شما به دنبال اون استعداد ذاتی و علاقه و کشش ذاتی نیستین، بلکه با طی کردن روش اصولی یادگیریِ اون کار و دست‌وپنجه نرم کردن باهاش، قسمتی از خودتون رو تو اون کار می‌ذارین و کم‌کم متوجه می‌شین که فرایند این کار برخلاف تصور اولیه‌تون لذت‌بخشه.

🔸یادگیری موثر

منظور از یادگیری موثر، یه یادگیری پویا و در حال پیشرفته. به‌گونه‌ای که کیفیت مطالعه شما روز به روز در حال افزایش باشه و این حس پیشرفت و بهتر بودن امروزتون از دیروزتون مشخص باشه.

آندرس اریکسون و همکارانش به این مقوله پرداختن که یادگیری به چه شکلی موثرترینه و باید به چه شکلی انجام بشه تا یادگیری و سطح توانایی شخص بالاتر بره. طی این بررسی به روشی دست یافتن تحت عنوان Deliberate Practice یا یادگیری تأمل‌گونه.

یادگیری تأمل‌گونه، یه روش خیلی فضایی یا سخت نیست، بلکه یه روش و طرز تفکر هوشمندانه برای یادگیریه. این روش بر چند چیز مبتنیه:

• 1. اصلاح خطا قبل از انجام دوباره آن

اگه قراره تیراندازی یاد بگیرین، روشی که برای اون موثره، انداختن تیر برای هزار بار نیست، بلکه انداختن یه تیر و بررسی خطاها و اشتباهات و راندمان اون یه تیره و بعد، انداختن تیر بعدیه. یعنی یادگیری وقتی موثره که اگه از روشی برای مطالعه و یادگیری استفاده می‌کنین یا تغییر جدیدی تو فرایندتون می‌دین، نتیجه و راندمان اون تغییر و روش رو بررسی کنین و اصلاح کنین و بعد، روش اصلاح‌شده رو دوباره انجام بدین.

• 2. هدف قرار دادن آستانه مهارت و توانایی فعلی

مسئله مهم دیگه تو این روش، انتخاب سطح آموزشی متناسب با سطح فعلیه. یعنی اگه اون یادگیری خیلی آسون باشه یا بالعکس خیلی سخت باشه، کمکی به ارتقای یادگیری شما نمی‌کنه. بنابراین اینجا انتخاب منبع مناسب نقش پررنگی رو ایفا می‌کنه. انتخاب شما باید چالش‌برانگیز باشه، نه طاقت‌فرسا.

🔸عملکرد حافظه در یادگیری موثر

تصوری که ما از مموری و حافظه داریم، تصویری هست که از حافظه گوشی و لپ‌تاپ به جا مونده. برای اینکه مموری ما جای خالی بیشتری داشته باشه، تلاش می‌کنیم تا فایل‌ها حجم کمتری داشته باشن و خلاصه و جمع‌وجورتر باشن. اما این داستان، نه‌تنها برای حافظه انسان صدق نمی‌کنه، بلکه بالعکس هم هست!

اینجا اصلی رو تعریف می‌کنیم تحت عنوان اصل redundancy یا اصل افزونگی. به این معنی که شاخ و برگ دادن و اطلاعات بیشتر درباره یه مفهوم باعث به‌یادموندن بهتر اون تو مغز می‌شه! بنابراین اگه همیشه می‌پرسین چرا الان تاریخچه این دانشمند رو آوردن یا چرا پروسه کشف این ماده رو دارن توضیح می‌دن یا هیچ‌وقت سراغ «بیشتر بدانید»ها و اطلاعات بیشتر نمی‌رین تا حافظه‌تون رو برای اطلاعات بیشتر و در حد کتاب درسی‌تون حفظ کنین، باید بدونین که همه این موارد برخلاف تصور شما، به حفظ اون مطلب تو مغز کمک بیشتری می‌کنه! پس خلاصه بودن و کم بودن مطلب لزوماً به معنی بهتر بودن اون منبع برای یادگیری نیست.

تو این قسمت، با فرایند ایجاد علاقه پرداختیم و یاد گرفتیم که انگیزه و علاقه چیزی کشف‌شدنی نیست، بلکه ساختنیه و باید باهاش درگیر یا به قولی Engaged شد. همچنین یاد گرفتیم که یادگیری وقتی موثره که فرایند خودمون رو مدام بررسی و ارزیابی کنیم و به اصلاحش بپردازیم و بعد دوباره تکرار کنیم. با اصل redundancy آشنا شدیم و فهمیدیم اطلاعات اضافی تو یه موضوع نه‌تنها کارایی و بازدهی حافظه مغز انسان رو کاهش نمی‌ده، بلکه به سفت شدن هسته مرکزی اون مطلب کمک هم می‌کنه!